1886 yılında inşasına başlanan ve 1887'de ibadete açılan Aziz Vukolos Kilisesi, taş ve tuğla kullanılarak inşa edilmiş tek nefli, tek apsisli ve tek transeptli (enine sahınlı) bir bazilikadır. Kilise, 1922 İzmir Yangını'ndan mucizevi bir şekilde sağlam kurtulan tek Ermeni yapısı olarak tarihe geçmiştir. Ancak Türkiye-Yunanistan nüfus mübadelesinin ardından kilise cemaati İzmir'den ayrılmak zorunda kalmıştır.
Geçmişten Bugüne Farklı Görevler
Cemaatinin ayrılmasından sonra Aziz Vukolos Kilisesi, farklı dönemlerde çeşitli amaçlarla kullanılmıştır. Şubat 1924'te Mustafa Kemal Atatürk'ün isteğiyle bir süre İzmir Arkeoloji Müzesi'ne ev sahipliği yapmış, bu dönemde kilisedeki fresklerin üzeri örtülmüştür. 1951'de müzenin yeni yerine taşınmasının ardından ise opera çalışma salonu ve depo olarak kullanılmıştır.
1975 yılında "korunması gerekli kültür varlığı" olarak tescillenen kilise, 1990'da çıkan bir yangında büyük hasar görmüş ve kullanılamaz hale gelmiştir. Ancak İzmir Büyükşehir Belediyesi'nin girişimiyle 2003 yılında belediyenin kullanımına verilen yapı, 2008 yılında başlayan kapsamlı restorasyon çalışmalarının 2010 yılında tamamlanmasıyla yeniden hayat bulmuştur.
Kültür Sanat Etkinliklerinin Yeni Adresi
Restorasyonun ardından Aziz Vukolos Kilisesi, geçmişteki ibadet işlevinin yanı sıra önemli bir kültür ve sanat mekanı olarak hizmet vermeye başlamıştır. Kilisenin ana bölümü çeşitli konserlere, sergilere, konferanslara ve diğer kültürel etkinliklere ev sahipliği yapmaktadır. Ayrıca kilisenin ek yapılarından ikisi, İzmir Gazeteciler Cemiyeti Basın Müzesi ile Hanife Çetiner ve Esin Yılmaz Anı Evi olarak düzenlenerek ziyarete açılmıştır.
Kilise, tarihi köklerinden tamamen kopmamıştır. 2014 yılından itibaren, 1922'den sonra ilk kez olmak üzere, belirli özel günlerde Meryem'in Göğe Çıkışı gibi dini törenler ve ayinler düzenlenmeye başlanmış ve bu gelenek 2015, 2016 ve 2018 yıllarında da sürdürülmüştür.
Bugün Aziz Vukolos Kilisesi, İzmir'in çok kültürlü geçmişinin bir simgesi olarak ayakta dururken, şehrin kültür ve sanat hayatına önemli katkılar sunmaktadır. Gaziler Caddesi güzergahını kullanan otobüsler ve Yenişehir taksi dolmuşları ile ulaşımın sağlandığı kilise, ziyaretçilerine hem tarihi bir yolculuk hem de zengin kültürel deneyimler vaat etmektedir.
