İzmir'in kalbinde atan, dinamik ve çok katmanlı yapısıyla dikkat çeken Buca ilçesi, Türkiye'nin üçüncü büyük kentinin en kalabalık yerleşim yeri olma özelliğini taşıyor. Kuzeyinde Konak, kuzeydoğusunda Bornova ve çevresindeki diğer ilçelerle komşu olan Buca, sadece coğrafi konumuyla değil, binlerce yıllık tarihi, zengin kültürel mirası ve hareketli yaşamıyla da öne çıkıyor.
Adının Sırrı ve Derin Tarih
Buca'nın adının kökenine dair farklı varsayımlar bulunuyor. İddialardan biri, İznik Devleti Kralı III. İoaanis'in 1235'te bahsettiği "Kohi" adlı yerleşim yerinin zamanla "Gonia", "Bugia" ve nihayet "Buca"ya dönüştüğüdür. Diğer bir varsayım ise Bizans döneminde bölgede yaşayan "Vuza", "Uza" veya "Vuzas" isimli bir toprak sahibinden geldiğidir. İlginç bir şekilde, İtalyancada "Buca" kelimesinin "çukur" anlamına gelmesi ve ilçenin fiziki olarak çukur bir bölgede yer alması, bu ismin kökenine dair düşünceleri kuvvetlendiriyor.
Buca'da antik çağlardan bu yana yerleşimin olduğu biliniyor. MÖ 130'lara uzanan tarihi, birçok uygarlığa ev sahipliği yapmasını sağlamış. Lidyalıların İzmir'i almasının ardından civar yerleşimlere dağılan halkın temellerini attığı yerlerden biri olan Buca, Bizans Haçı kabartmaları, Artemis Mabedi kalıntıları ve Roma Kalesi izleriyle antik çağdaki gelişimini gözler önüne seriyor. Yakın tarihimizde ise Buca, Rumlar, Yahudiler ve Türklerin bir arada yaşadığı, Avrupalı işadamları ve ailelerinin sayfiye yeri olarak yerleştiği çok kültürlü bir merkez olmuştur.
Nüfus Artışında Türkiye'nin En Hızlılarından
523.193 kişilik nüfusuyla (2024 verilerine göre) Buca, İzmir'in en kalabalık ilçesidir. Nüfus artışı yönünden Türkiye'nin en hızlı gelişen ilçeleri arasında yer alan Buca, 1990'larda %97'lik bir artış oranıyla dikkat çekmiştir. Doğu'dan Batı'ya doğru yaşanan göçler, Evka 1, İzkent, Ege-Koop, Buca Koop gibi konut projelerinin varlığı ve ilçeye kurulan çok sayıda fakülte, nüfus artışını hızlandırmıştır.
Coğrafya ve Kentleşme
Nif Dağı'nın güney eteklerine kurulmuş Buca, 178 kilometrekare yüzölçümüne ve 38 metre denizden yüksekliğe sahiptir. Genellikle düz ve verimli topraklara sahip olan ilçe, Tınaztepe, Tıngırtepe gibi tepeleri de barındırır. Meles Çayı Şirinyer'den geçer ve denize dökülür. 47 mahallesi bulunan Buca'da genellikle düzgün kentleşme hakim olsa da Gediz gibi dış mahallelerde çarpık yapılaşma görülebilmektedir.
Eğitim ve Spor Alanında Zenginlik
Eğitim açısından oldukça zengin bir ilçe olan Buca'da okuma yazma oranı %99 gibi yüksek bir seviyededir. İlçe, ilk, orta ve lise düzeyinde 56 okula ev sahipliği yapar. Özellikle Dokuz Eylül Üniversitesi'ne bağlı çok sayıda fakültenin Buca'da bulunması, ilçeyi adeta bir 'fakülteler ilçesi' haline getirmiştir.
Buca, spor alanında da önemli bir zenginliğe sahiptir. Yeni Buca Stadyumu, Şirinyer Hipodromu gibi önemli spor tesislerinin yanı sıra Bucaspor gibi köklü kulüpleri ve altyapısıyla tanınır.
Yönetim ve Altyapı
4 Temmuz 1987'de ilçe statüsüne kavuşan Buca, İzmir Çevre Yolu ve İzmir-Aydın Otoyolu'nun geçiş güzergahındadır. İlçeye ulaşım İZBAN trenleri ve ESHOT otobüsleri ile sağlanmaktadır. Yapımı devam eden İzmir Metrosu'nun M2 hattı da Buca'dan geçecektir. Ayrıca ilçede Bisim istasyonları da bulunmaktadır.
Buca, tarihi derinliği, çok kültürlü yapısı, hızla artan nüfusu, zengin eğitim ve spor olanakları, modern altyapısı ve hareketli yaşamıyla İzmir'in en dikkat çekici ilçelerinden biri olarak öne çıkmaktadır.
