Yaklaşık dört bin yıllık bir tarihe sahip olan İzmir'ın çekici sahil kasabalarından Çeşme'de bulunan Bağlararası, Batı Anadolu'nun en önemli Tunç Çağı yerleşimlerinden biri olarak dikkat çekiyor. Yapılan arkeolojik kazılar, bu bölgenin bir zamanlar hareketli bir liman kenti olduğunu ve Ege tarihine dair kritik bilgiler barındırdığını ortaya koyuyor.

Kazılar 2001 Yılında Başladı
Kültür ve Turizm Bakanlığı desteğiyle 2001 yılında başlayan kazı çalışmaları, Ankara Üniversitesi Mustafa V. Koç Deniz Arkeolojisi Uygulama ve Araştırma Merkezi (ANKÜSAM) tarafından yürütüldü. 2019 yılına kadar Prof. Dr. Vasıf Şahoğlu liderliğinde devam eden kazılarda, Ege tarihine ışık tutacak çok önemli bulgular ortaya çıkarıldı.

Santorini Volkanı ve Tsunami Kalıntıları
Prof. Dr. Vasıf Şahoğlu, 2009-2019 yılları arasında gerçekleştirilen kazılarda, tarih öncesi büyük bir doğal afete dair çarpıcı izlere rastladıklarını belirtti. 2012'de volkanik kül katmanı, 2013'te tsunami kalıntıları ve 2017'de tsunami kalıntıları arasında bir insana ait iskelet bulundu. Bu bulgular, 10 yıl süren bilimsel analizlerin ardından 2022 yılında Amerikan Ulusal Bilimler Akademisi dergisinde yayımlandı.
Santorini Volkanı, yaklaşık 3.500 yıl önce patladığında, Akdeniz havzasındaki en yoğun yerleşim alanlarından birinde büyük bir tahribata yol açtı. Şahoğlu, "Bu patlama, Minos uygarlığının en parlak döneminde gerçekleşti. Oluşan tsunami, Ege'nin sahil şeridinde büyük bir yıkıma sebep oldu," dedi.

Bağlararası’nda Eşsiz Bir Keşif
Bağlararası kazı alanında bulunan volkanik kül tabakası, bilim dünyası için çok önemli bir veri sunuyor. Aynı tabaka, Mısır’daki bir kazı alanında da tespit edildi. Bu, insanlık tarihindeki büyük bir doğal felaketin aynı anda farklı coğrafyalarda hissedildiğini kanıtlayan nadir göstergelerden biri oldu.
Prof. Dr. Şahoğlu, Bağlararası’ndaki tsunami kalıntılarının, Santorini Volkanı’ndan kaynaklanan tsunamilerin arkeolojik bir kazı alanında tespit edildiği dünyadaki ilk örnek olduğuna dikkat çekti. "Bu doğal afet gerçekleştiğinde, Ege kıyılarında binlerce insanın hayatını kaybetmiş olabileceğini düşünüyoruz. Çeşme Bağlararası’nda yaşanan felaket, bölgeyi tamamen yerle bir etti ve bir daha burada kalıcı bir yerleşim kurulmadı. Bu büyük yıkımın izleri 3.500 yıl boyunca saklı kaldı," diye ekledi.
2017'de gerçekleşen kazılarda, tsunami kalıntıları arasında yaklaşık 17 yaşında bir erkeğe ait bir iskelet bulundu. Bu, Santorini Volkanı’nın yarattığı yıkıcı tsunami sırasında ölen ilk insana ait fiziksel kanıt olarak kayıtlara geçti.
Bölge Arkeolojik Parka Dönüştürülecek
Santorini Volkanı’nın hala aktif olduğunu belirten Şahoğlu, "Günümüzde tsunami dendiğinde akla genellikle Japonya veya Endonezya geliyor. Ancak, en ölümcül tsunamilerden biri Ege'nin ortasında, Santorini Adası’nda meydana geldi," dedi.
Bu tarihi felaketin izlerini daha geniş kitlelere anlatmak için, Bağlararası bölgesinin bir arkeolojik parka dönüştürülmesi planlanıyor. Kültür ve Turizm Bakanlığı'nın desteklediği proje ile, hem bilim dünyasına hem de ziyaretçilere tarih öncesi büyük bir felaketin izlerini yakından inceleme fırsatı sunulacak.