İzmir merkeze 110 km uzaklıkta, tarihin ve doğanın kucaklaştığı Bergama ilçesi, antik dünyadan günümüze uzanan eşsiz kültürel mirasıyla dikkat çekiyor. UNESCO Dünya Mirası Listesi'ne dahil olan "Bergama Çok Katmanlı Kültürel Peyzaj Alanı", antik uygarlıkların izlerini modern yaşamla birleştirerek ziyaretçilerine unutulmaz bir deneyim sunuyor.
Antik Dünyanın Eğitim ve Şifa Merkezi: Akropol ve Asklepion
Bergama Akropolü, Helenistik Attalid hanedanına başkentlik yapmış, antik dünyada önemli bir öğrenim merkeziydi. Kraliyet sarayları, tapınaklar, tiyatrolar, kütüphane ve Zeus sunağı gibi anıtsal yapılarıyla çevrili eğimli araziye yerleştirilmiştir. Dünyanın en dik tiyatrolarından biri olan 10.000 kişilik Pergamon Tiyatrosu da burada yer almaktadır.
Antik dönemin en önemli sağlık merkezlerinden biri olan ve dönemin ünlü hekimlerinin yetiştiği Bergama Asklepion'u, MÖ 4. yüzyılda sağlık tanrısı Asklepios adına kurulmuş bir tedavi merkezidir. Tıp biliminin sembolü haline gelen yılan simgesi buradan gelmektedir. Asklepion aynı zamanda bilinen en eski psikiyatri okuludur.
Dünyaya Miras: Parşömen Kağıdının Keşfedildiği Yer
Üzerine yazı yazmak veya resim yapmak için kullanılan ve hayvan derisinden özel olarak hazırlanan parşömen kâğıdı, Bergama’da icat edilmiş ve MÖ 2. yüzyıldan itibaren tüm dünyaya yayılmıştır. Dayanıklılığı ve çok yönlülüğü sayesinde 12. yüzyıla kadar tek yazı medyası olarak kabul görmüştür. Bergama'nın girişinde yer alan dükkanlardan geleneksel yöntemlerle üretilen parşömenler satın alınabilmektedir.
Tarihi ve Kültürel Zenginlikler:
- Kızıl Avlu (Serapion Tapınağı): Tamamen tuğladan inşa edildiği için günümüzde Kızıl Avlu olarak bilinen bu tapınak, MS 5. yüzyılda kiliseye çevrilmiş ve Hristiyanlığın yedi kilisesinden biri haline gelmiştir.
- Bergama (Ulu) Yıldırım Cami: Günümüze kadar gelebilmiş Bergama’daki Türk dönemi yapıları içerisinde en büyük ve en eski tarihli camidir. Sultan Beyazid tarafından 1398-1399 yılında inşa ettirilmiştir ve Selçuklu sanatının etkisini taşır.
- Domuz Alanı ve Kale Mahallesi: Roma Dönemi'nden kalma bu bölge, eski Rum evlerinin bulunduğu dar sokakları ve meydanıyla tarihi bir ruha sahiptir. Belirli günlerde burada Üretici Pazarı da kurulur.
- Bergama Arasta Osmanlı Çarşısı ve Kapalı Çarşı: Eski bir Osmanlı çarşısı olan ve tarihi 14. yüzyıla kadar uzanan Arasta, ilçenin merkez çarşısıdır. Ayakkabıcılar, saraçlar, terziler gibi geleneksel esnafı barındırır. Kapalı Çarşı'da ise hediyelik ve elektronik eşyalar satılır.
- Bergama Müzesi: 1936 yılında açılan müze, Genç Türkiye Cumhuriyeti’nin ilk arkeolojik kazı müzesidir. Erken Tunç Çağı’ndan Bizans Dönemi’ne kadar değişik dönemlere ait arkeolojik eserler sergilenir.
- Kozak Yaylası: Bergama ve Ayvalık arasında kalan Kozak Yaylası, çam fıstığı ve dokumalarıyla ünlü, günübirlik doğa gezileri, kamp ve piknik için ideal büyük bir ormanlık alandır. Türkiye’nin en kaliteli çam fıstıkları burada yetişir.
- Mevlana Hacı Hekim Hamamı: 14. yüzyılda Hacı Hekim Cami ile birlikte inşa edilmiş, kadın ve erkekler için ayrı bölümleri bulunan, turistik bir hamamdır.
- Geleneksel Parşömen Yapımı: Bergama’nın girişindeki dükkanlarda, inceltilmiş keçi/koyun derisinden yapılan parşömenler ve yapım süreci gözlemlenebilir.
- Eski Bergama Evleri: Kale ve Atmaca Mahalleleri başta olmak üzere, ilçenin hemen her sokağında tarihi taş ve ahşap evlere rastlamak mümkündür.
- Geleneksel Bergama Halıları: Kendine özgü ilmek tekniği, renkleri ve desen yapısıyla dünyada ayrı bir ekol haline gelmiş Bergama halıları, 15. yüzyıldan beri birçok köyde dokumacılığın yapıldığı bir mirastır.
Gastronomi: Bergama'nın Lezzet Durakları
Bergama, zengin yöresel lezzetleriyle de damakları şenlendirir:
- Bergama Tulum Peyniri: Doğal ortamda yetişen ineklerden elde edilen sütlerle üretilen, yarı sert ve gözenekli bir peynirdir. Şirden mayası ile hazırlanır.
- Bergama Çam Fıstığı: Coğrafi işaretli bir ürün olup, Kozak tipi çam fıstığı dolgun, iri ve açık krem rengindedir.
- Kozak Fıstık Helvası: Kozak Yaylası’nda yetişen çam fıstıklarından yapılır.
- Bergama Cilveli Çayı: Çam fıstıklarının kavrulup çayın yanında ya da içine eklenerek tüketildiği özel bir içecektir.
- Bergama Köftesi: Yörenin bilinen lezzetlerindendir.
- Çığırtma: Patlıcan ve biberlerin kızartılması esnasında çıkardıkları sesten adını aldığı söylenen, domatesle ya da yoğurtla tüketilen yöresel bir lezzettir.
- Ramazan Helvası (Zülbiye): Suriye tatlısı Zülbiye'den esinlenilerek sadece Ramazan ayında yapılan bir tatlıdır.
- Susam Helvası: Sadece susam ve şekerle yapılan bir diğer meşhur helvadır.
Bergama çarşısı içerisinde yer alan restoranlardan bu lezzetleri tadabilirsiniz. Bergama, Akropol, Kızıl Avlu, Ulu Cami, Domuz Alanı ve Kale Mahallesi, Arasta, Asklepion ve Bergama Müzesi gibi başlıca gezilecek yerleriyle ziyaretçilerine unutulmaz bir tarih ve doğa deneyimi sunar.
