İzmir’in şirin ilçesi Urla’ya bağlı Bademler Köyü’nde, yaşamın ve oyunun evrensel dilini çocuklara fısıldayan özel bir mekan bulunuyor: Arkeolog Musa Baran Çocuk Oyuncakları Müzesi. Kendi köyünden çıkan bu değerli bilim insanının ömrünü adadığı oyun ve oyuncaklara olan tutkusu, köy meydanındaki evinde açtığı bu müzede hayat buluyor.
Oyun, Tarih ve Eğitimin Buluştuğu Nokta
Arkeolog Musa Baran, oyunun yaşamın her alanında ve anında geliştiğine, güzelleştiğine inanıyordu. Ona göre oyunlar sadece "oyun" değil, binlerce yıldır süregelen bir tarih ve kültürdü; aynı zamanda eğitimin de başlangıcıydı. Bu düşünceyle, Bademler köy meydanındaki evinde kurduğu müzesi için, uçurtmadan sapana, kargıdan yapılmış silahlardan telden yapılmış arabalara kadar onlarca oyuncağı toplamış ya da kendi elleriyle üretmiştir. Müzede sergilenen ilkel tarım aletleri dahi, yaratıcılığın önemini bir kez daha gözler önüne sermektedir. Musa Baran'ın çocuk oyunları ve Bademler Köyü'nün geçmişi, gelenekleri ve kültürü üzerine de kitaplar yazdığı bilinmektedir.
Musa Baran: Arkeolojiden Çocuk Oyunlarına Adanmış Bir Ömür
Musa Baran, arkeolojiye olan tutkusunu gençlik yıllarında fark etti ve ailesini de yanına alarak İstanbul’a taşındı. 1959 yılında İstanbul Üniversitesi Arkeoloji Bölümü’nden mezun oldu ve Selçuk Efes Arkeoloji Müzesi’ne müze müdürü olarak atandı. Görevine devam ederken 1961-1963 yılları arasında TRT İzmir Radyosu’nda “Ege’de Turizm” üzerine konuşmalar yaptı, turizm rehberliği kurslarına eğitici olarak katıldı ve üniversitelerde sanat tarihi dersleri verdi. Almancayı kendi olanaklarıyla öğrenen Baran, yabancı turistlere rehberlik de yapmıştır.
Efes dışında Sardes, Klaros, İasos, Perge kazılarında da yer alan Musa Baran, antik kentlerle ilgili kitaplar yazmıştır. Doktora eğitimini tamamlayarak çocuk oyunlarının tarihi üzerine araştırmalara başlamış, 1973 yılında 10. Uluslararası Arkeoloji Kongresi için Antik Çağ'la günümüz çocuk oyunlarını karşılaştıran bir bildiri sunmuştur. Bu bildiri büyük ilgi çekmiş ve Amerika'da yayımlanan Expedition Dergisi'nde yer almıştır. 1974’te İzmir Arkeoloji Müzesi’ne müdür yardımcısı olarak atanan Baran, emekli olana kadar bu görevde çalışmıştır.
Emeklilikten sonraki yaşamı kitaplar yazmakla, unutulmaya yüz tutan tarihi çocuk oyunları ve oyuncaklarını su yüzüne çıkarmakla geçmiştir. Köyü Bademler’e dönerek "baba ocağı" olarak adlandırdığı evini Türkiye’nin ilk çocuk oyuncakları müzesine dönüştürmüştür. Musa Baran, geride onurlu bir yaşam, çocuklara unutulmaz yapıtlar ve anılar bırakarak 2003 yılında aramızdan ayrılmıştır. Onun son isteği ise ''Çocuklar oyun ve oyuncaklarla evrenseldir. Bırakın oynasınlar, kendi güzel dünyalarını yaşasınlar…'' olmuştur.
Bademler Sanat Köyü Musa Baran Çocuk Oyuncakları Müzesi'ne Hangi Günler Açık
Musa Baran Çocuk Oyuncakları Müzesi, pazartesi günleri kapalıdır.
Müze, arkeolog Musa Baran’ın vizyonunu ve çocukların oyun dünyasına olan sevgisini yaşatan, geçmişten günümüze uzanan eşsiz bir koleksiyon sunarak ziyaretçilerine unutulmaz bir deneyim vaat ediyor.
