Son dönemde Türkiye'deki döviz hesabı tercihleri üzerine dikkat çekici bulgular ortaya çıkmaya başladı. Ülke genelinde döviz mevduatlarında görülen artış, yerel tasarruf sahiplerinin Türk Lirası'ndan uzaklaştığını gösteriyor. Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK) tarafından yayınlanan Fintürk verileri, mekânsal bazda incelendiğinde, iç Anadolu'nun küçük illerinin İstanbul ve Ankara gibi büyük şehirleri geride bıraktığını ortaya koyuyor. Bu durum, finansal okuryazarlığın ve tasarruf alışkanlıklarının coğrafyaya bağlı olarak değişiklik gösterdiğini gösteren ilginç bir örnek teşkil ediyor.
Mevduat Hacmi Büyüyor, Peki Hangi Para Birimiyle?
2024 yılı Eylül ayı itibarıyla Türkiye'deki toplam mevduat hacminin 23 trilyon 234,2 milyar liraya yükselmesi, oldukça dikkat çekici bir gelişmedir. Ancak bu büyümenin iç dinamikleri, dikkatle incelenmesi gereken bir durum arz ediyor. Özellikle döviz cinsinden olan mevduatların TL karşısında nominal olarak %47,1 oranında artmış olması, genel tasarruf eğilimlerini derinlemesine sorgulatıyor. Döviz mevduatlarının toplam mevduatlar içindeki oranı %36,64 gibi bir seviyeye ulaşarak, halkın döviz tutma arzusunun ne denli yüksek olduğunu gösteriyor. Ayrıca, bu durumda TL'de kalan birikimlerin, enflasyona karşı koruma arzusuyla azalma göstermesi de dikkat çeken bir diğer nokta. Ekonomistler, yüksek enflasyon beklentilerinin yanı sıra finansal istikrarsızlık algısının da bu durumu tetikleyen unsurlar arasında olduğuna dikkat çekiyorlar.
İç Anadolu Bölgesi'nin Ön Plana Çıkışı
BDDK'nın detaylı analizleri, Türkiye'nin tasarruf meyillerinde İç Anadolu'nun küçük illerinin neden önemli bir konumda bulunduğunu gözler önüne seriyor. Özellikle Aksaray, Yozgat ve Karaman gibi illerin döviz mevduat oranları, büyük şehirleri geride bırakarak dikkat çekici bir başarı sergiliyor. Aksaray %53,9, Yozgat %51,1 ve Karaman %50,9 oranları ile döviz mevduatı paylarında zirveye oturmuş durumda. Bu durum, bu illerdeki yerel yatırımcıların risk algısının değişmesi veya uluslar arası ticaretteki artış gibi çeşitli ekonomik faktörler ile açıklanabilir. Beklenmedik şekilde öne çıkan bu iller, büyük şehirlerin sağladığı ekonomik avantajların dışında farklı bir strateji ve anlayış geliştirmiş olabilir.
Döviz Tercihinin Düşük Olduğu İller ve Ekonomik Dinamikler
Diğer yandan, döviz mevduatına en az rağbet gösteren iller ise Doğu ve Güneydoğu Anadolu bölgelerindeki iller. Örneğin, Ardahan %20,2, Şanlıurfa ve Bitlis ise %23,6 oranlarıyla döviz tercihinde en düşük seviyeleri gösteriyor. Bu illerdeki düşük döviz tercihi, bölgesel ekonomik aktivitelerin hala daha çok TL bazlı olmasından kaynaklanıyor olabilir. Ayrıca bu durum, finansal okuryazarlık düzeyinin, döviz erişiminin ve bölgelerin ticari dinamiklerinin de ön planda olduğunu gösteriyor. Tasarruf eğilimleri hakkında ortaya çıkan bu çarpıcı veriler, Türk Lirası'nın karşılaştığı zorluklara dair önemli mesajlar sunuyor. Merkez Bankası ve ekonomi yönetiminin TL'yi daha cazip hale getirme çabalarının, bu haritanın desteklediği gerçekler ışığında devam etmesi gerektiği açıktır.
